Odbudowa państwa polskiego po zaborach  – prof. Tomasz Nałęcz

W historii Polski są rzeczy bardziej znane i mniej znane. Pierwsze lata II RP to okres fascynujący. Problemy polityczne, gospodarcze, społeczne. Odbudowa administracji, rozwój gospodarki, szkolnictwa, itd. Dramat ewolucji politycznej, która zakończyła się zamachem majowym w 1926 roku. Profesor Tomasz Nałęcz spotka się z nami kilka razy, by wyłuszczyć te problemy w wykładzie pt. Dzieje Drugiej Rzeczpospolitej. Od powstania do zamachu majowego.

Filozof o fizyce – prof. Marek Woszczek

Fizyka kwantowa przeczy zdrowemu rozsądkowi. Jeden obiekt jest ponoć równocześnie w dwóch miejscach. To absurd! A jednak  działa. Urządzenia działają, doświadczenia empiryczne są poprawne. Może właśnie filozof, znawca zagadnienia, potrafi rzecz wyjaśnić? To już kolejne spotkanie z prof. Markiem Woszczekiem (UAM), który pasjonująco i klarownie o tych niejasnych i ciemnych rzeczach opowiada.

 Mózg i jego tajemnice – dr Paweł Boguszewski

Neurobiologia to dziś jedna z najbardziej dynamicznie rozwijających się dyscyplin. Nadszedł czas na małe uporządkowanie tej olbrzymiej wiedzy. Dr Paweł Boguszewski (Instytut Nęckiego) zestawi razem wszystko co wiemy o różnego rodzaju substancjach w mózgu (dopamina, serotonina, kortyzol, itd.). Skąd się biorą, jak działają, kiedy za dużo, kiedy za mało, co zrobić, żeby było więcej, albo mniej. Tytuł wykładu:  Chemia mózgu.

Świat Homera – prof. Marek Węcowski

Wyobraźnię ludzi od początku kształtują opowieści. Historie homeryckie nie są u nas tak żywe, jak chociażby opowieści biblijne. Chcielibyśmy to zmienić. Ożywić dawne postaci, by zrozumieć ich dramat. Wejść głębiej w ten zaginiony obraz. On kształtował wyobraźnię starożytnych Greków. Bez Iliady i Odysei nie byłoby greckich dramatów. Wykształceni Grecy znali te teksty na pamięć. Jak u nas choćby na hasło “Litwo, ojczyzno moja”, otwiera się w głowie każdego rodaka  odpowiednia szufladka, tak działały na Greków, nam nieznane, wyjątki z Homera. Także świat wyobrażony greckich filozofów, od VI w. p.n.e. przepełniony był tymi opowieściami o ludziach i bogach.

Wejść w buty drugiego, zrozumieć inny, bardzo odmienny świat – taki sens mają w naszym Studium wykłady ze starożytności greckiej i rzymskiej. 

Taniec, muzyka, sen, ptaki, w starożytnej Grecji i Rzymie – prof. Paweł Janiszewski

Magiczny świat starożytności. My, ludzie nowocześni, nie mamy dostępu do tamtego sposobu doświadczania własnego życia. Przychodzą nam z pomocą historycy. 

Usłyszymy więc w pierwszym wykładzie zatytułowanym Taniec Medei o granicach pomiędzy „magią muzyki”, a „muzyką magiczną” – w świecie antycznych (i nie tylko antycznych) wyobrażeń. Wizji kosmosu jako wielkiego rozedrganego instrumentu, i magii, jako technicznej umiejętności „zgrania się” z melodią wszechświata. Będzie też analiza pochodzących z papirusów magicznych instruktarzy inkantacji pieśni magicznych i magicznego tańca.

Kolejny wykład: “Metafizyka” proklamacji cesarskiej, czyli kto wybierała władców Rzymu? – przedstawi czym był akt „okrzyknięcia” nowego cesarza. To, co nam wydaje się bezsensownym przypadkiem, dla Rzymian miało głębszy sens i świadczyło o udziale sił boskich w akcie wyboru i ustanowienia cesarza.

Z kolei: Wieczni–śpiący. Motyw niezwykłego snu w literaturze antycznej – to prezentacja i analiza relacji o pogrążonych w niezwykłym śnie starożytnych bogach, herosach, filozofach i … chrześcijańskich świętych. Rzecz zostanie zestawiona z późniejszymi przykładami podobnych relacji (od Królewny Śnieżki do rycerzy spod Giewontu). I poważne pytanie: o sens archetypicznych elementów tych opowieści.    

Wreszcie ostatni wykład prof. Janiszewskiego: Starożytni filozofowie i ich ptaki. Porfiriusz z Tyru miał ukochaną oswojoną kuropatwę, Olympiodor z Teb wędrował po całym świecie (a był członkiem poselstwa wysłanego nawet do Attyli) z gadającą papugą; z drugiej strony: Sokrates w ostatnich słowach przed śmiercią polecił zabić w ofierze koguta, a śmierć jakiegoś ptaka przerwała demoniczne wizje Plotyna. Jak połączyć i interpretować te fakty? O tym ten wykład.   

Francuscy filozofowie – prof. Michał Herer

Francja w XX wieku to filozoficzna potęga. Bergson, Bataille, Sartre, Camus, Deleuze, Faucault, Derrida, i wielu wielu innych. Nasuwa się pytanie: skąd to się wzięło? Jaki sens, jakie znaczenie mają dla naszego świata dziś francuscy filozofowie? Ich wpływ – skąd się bierze? 

W Polsce filozofowie nigdy nie mieli takiej pozycji. A we Francji, w XX wieku, mieli. To zagadka warta namysłu.

Archeologia Ziemi Świętej – prof. Łukasz  Niesiołowski- Spanò

Czyli, co o historii biblijnej wiemy z pozostałości archeologicznych. Jaki obraz się wyłania? Pewnie niekompletny. Ale właśnie – jak bardzo niekompletny? Co się potwierdza z tego co wiadomo wszem i wobec, a co się podważa? Odkrycia archeologiczne potwierdzają historie zapisane na kartach Biblii, ale, niekiedy – przeciwnie –  je kwestionują. 

Spojrzenie oczyma archeologa pozwala lepiej zrozumieć skąd wiemy, że tak było z całą pewnością, albo: tak z całą pewnością nie było. Krytyczna metoda badań historycznych, jej znajomość przydaje się nie tylko w przyglądaniu się wydarzeniom z dziejów Ziemi Świętej.

Bóg w filozofii Martia Heideggera – dr Łukasz Kołoczek

Heidegger, wielki niemiecki filozof XX wieku, stworzył własny język filozoficznych dociekań. W jego słowniku występuje też – wcale nie rzadko – słowo Bóg. Kim jest ten Bóg? Czy to ten wzięty z Biblii, a może jakiś wcześniejszy,  jeden z greckich bogów? A kim właściwie jest “ostatni bóg”, którego Heidegger wyczekiwał. Gra słów? A może jakiś głębszy sens?

Greckie źródła Ewangelii Łukasza – prof. Jan Kozłowski

Prof. Kozłowski (Instytut Filologii Klasycznej UW) w jednym ze swoich wykładów pokazywał jak jakiś fragment z Ewangelii Łukasza jest kropka w kropkę przepisany z dramatu Eurypidesa. Coś tam zmienione, ale struktura wypowiedzi, użyte słowa (greckie), identyczne. Stąd nasz temat. 

Ewangelie napisano po grecku. Autorzy Ewangelii czymś się inspirowali. Nie powinniśmy się dziwić, że ich punktem odniesienia była grecka literatura. To zresztą nie tylko słowa, ale także grecka myśl. Wiele “idei ewangelicznych” nie spadło z nieba. Rzeczy podobne da się wyczytać choćby u Platona. Temat jest fascynujący. I jak napisał nam prof. Kozłowski – rozwojowy. 

Dzisiejsza pozycja psychoanalizy w kulturze – prof. Andrzej Leder

Psychoanaliza Zygmunta Freuda to jedno z najbardziej znaczących zjawisk kulturowych XX wieku w Europie, USA, i nie tylko. Ma ona swoich zagorzałych zwolenników i tak samo gorących krytyków. Jej znaczenie, wpływ, są niepodważalne. Minęło już ponad sto lat od pierwszych fundatorskich tekstów Freuda. Co więc pozostało, co przetrwało, jako nienaruszalne dziedzictwo? 

Teologia Paula Tillicha, teologia Karla Bartha – resp. prof. Jerzy Sojka, dr Sebastian Duda

Τeologia protestancka ma swoje wielkie nazwiska w XX wieku. Ich praca to nie tylko religijna medytacja. Jest tam także głęboka świadomość kultury, języka, doświadczenia ludzkiej egzystencji. Powiązana z erudycją wybitnych myślicieli. 

Czego uczą nas Ewangelie. Analiza treści – prof. Ireneusz Ziemiński

 Czasami rzeczy najbardziej znane znamy najmniej. Nawyk, stereotyp, wszyscy tak mówią. Nauka Jezusa kojarzy się więc nam z tym, co najlepsze, miłość, dobroć, itp. 

Nawyki myślowe niestety nas zawodzą. Niekiedy wystarczy uważna lektura. Słowa Jezusa nie zawsze nie są przekazem uniwersalnej miłości, ale niekiedy – powiedzmy to oględnie – sekciarskiego zacietrzewienia. Prof. Ziemiński (Uniw. Szczeciński) czyta uważnie teksty Ewangelii. Rezultat bywa zaskakujący.

Opis przygotował: prof. Tadeusz Bartoś, dyrektor programowy WSFT